“Nqo tzalaje te’ tjaw qqo’ne tjpel kjaye’ teye, se’nkuxteye jaw tjqo’ne tjpeye”el tja tnom qeye’”, chi tnom Xinca te Nejenel Ar’evalo.

“Nqo tzalaje te’ tjaw qqo’ne tjpel kjaye’ teye, se’nkuxteye jaw tjqo’ne tjpeye”el tja tnom qeye’”, chi tnom Xinca te Nejenel Ar’evalo.

Twi’ nin tmon te Qtanum te Paxil, 14 jun (AGN).- Aju’ tnej nyolen toj tb’i tom kye qwinaq Xinca, k-k’am aju’ nejenel te Qtanum te Paxil Bernardo Ar’evalo,  toj tnom te Santa Rosa. Toj jun yol b’aj toj kojbil te San Juan te Arana, te tnom de Cuilapa, aju’ tnom kye Xinca xi tq’on chjonte […]
14/06/2024 06:00
Fuente: AGN 

Twi’ nin tmon te Qtanum te Paxil, 14 jun (AGN).- Aju’ tnej nyolen toj tb’i tom kye qwinaq Xinca, k-k’am aju’ nejenel te Qtanum te Paxil Bernardo Ar’evalo, toj tnom te Santa Rosa.

Toj jun yol b’aj toj kojbil te San Juan te Arana, te tnom de Cuilapa, aju’ tnom kye Xinca xi tq’on chjonte tu’n pon nejenel, kma qa b’an tok b’inchalte tu’n nchiok tb’in xjal kyojqe’ jte’ xjaw a q’il twitz qtanum. Ax a’mbil qe’ nejenel te tnom te Xinca kma qa nchi xtokyen ti’ju’ aq’untj nxi tb’ncha’n Bernardo Arérvalo nejenel ex Karin Herrera tkab’ nejenel xi kma’n kye qa nchi aq’onan tojxix tu’mel te b’an te k-kyaqil xjal te qtanum te Paxil.

Alkyexixte xim tuk’e’ b’eten ok aju’ tu’n tku’b’ sqiten jun txolil aq’untj txol nejenel te qtanum ex tnom kye Xinca, tojtzu’n nk’u’b’l ti’j aq’untj at oxlajoj nk’u’b’l ti’j kxel b’inchet te’ plaj okne.

Marisol Guerra, jun qya nejenel toj tnom kye Xinca, tzalaj tu’n pon nejenel te qtanum te Paxil ex tma qa at xtokb’il tu’n tnom qa kyaj tu’n kyaq’onan tu’k’e tu’n tkletju’ tzaqpi’b’l ex kyoklenqe’ xjal qwinaq.

Ik tma Guerra:

Nqo tzalaje te’ tjaw kjo’ne tjpel kjaye’ teye, se’nkuxteye jaw tjqo’ne tjpeye”el tja tnom qeye’.

Junx toj aq’untj

Qe’ nejenel te tnom Xinca ajb’en a’mb’il kye te’ tpon nejenel b’ilqekye tu’n txi kq’on chjonte tu’nju’ tzaq’we’b’l xi q’on kye ti’ju’ jni’ xi kqane tnomte, tu’n iyla’ ab’q’i otaq tz’ik kna’l.

Nia’tzun o’kxju’ aju’, tzaj kna’n jni’xju’ aq’untj xi kb’incha’n te nejenel ex tka’ nejenel toj abq’i kyajne ti’jxe’ aju’ kma qa ljo’nxte aq’untl extzun ja’le mujleqexix kwitzqe’ ab’q’i kyajne.

Aju’ tnom Xinca quqle k-k’uj ky’j ak’aj nejenel ex nk-k’am qa tu’n tq’onte twitz kyaq’en kxel ti’n a’mb’il naqtzun a kyajb’ilju’ tu’n tkub’qe tq’uqb’il tu’ntzun tkanb’et jun ak’aj tu’mel chwinqlal.

Aleisar Arana, nejenel te tnom Xinca, xi tma’n te nejenel:

Oksla’n qu’ne’ qa lay b’ant qu’n tkyaqilx, at txqan ti’xti’ tu’n txi b’inchet, naqtzun aju’ ok ok kb’antel tqan ti’xti qu’n toj qtanum te Paxil.

Jun Nejenel nkub’ tb’in ex ntk’am

Te’ tyolen, aju’ Nejenel elqe tu’n q’ol chjonte tu’nju’ jun tb’anel tponlen.

Chjonte tu’n mi chin k.k’ame’ toj ktamiye’, Chjonte tu’nju’ b’an wlene. Chjonte tu’n ma nna’ne’ kutej njaye tiniye’.

Aju’ Nejenel tzaj tna’n aye’ b’a’mpe’ k’ulb’a’b’l xi tb’ichan kyuk’e nejenenl te’ tno aju’ exju’ aju’ aq’untj kxel b’inchet junx tu’n telb’an chwinqlal ex tipumal tu’n mi kub’ moyet kyu’n tnej aj moyel tnom chi jyon a’mb’il ex ch’ixpu’b’l ti’j kxim tnom.

Tuk’e tyol xi tma’n, Ar’evalo xi tq’on chjonte kye Xincas, tu’n ib’aj kub’we’, tu’n mujb’a’b’l ex kyajb’il tu’n kyaq’onan te jun b’an kye kyaqilx. Xi tma’nxix qa aju’ Nejenel at tu’n tku’b’ tb’i’n ex ntk’am qa nim il at, tu’n kyolen ex tu’n kyaq’onan.

Ti’jxeju’ aju’, ok tyek’en qa o’kx junx jaku’ kamb’et ch’ixpu’b’l, tu’n aju’ ch’ixpu’b’l aq’untjte’ qe qkyaqilx.

Ch’ixpu’l qoklente’ ti’j b’an chwinqlal, xnaq’tzb’il, xtokb’il kye aq’onal te twitz tx’o’tx, tu’n kb’ant b’e’ tojxix tb’anil, jni’ lu lay tzulte’ tu’n Nejenel, kb’antelte’ qu’n qkyaqilx. Te Nejenel te Tnom te Paxil toklente’ ex tuk’e puaq at, ex te tnom Xinca tu’k’e taq’en ex tuk’e q’uqb’il tk’u’j.

Ti’jxe’tzun jni’ yol, aju’ k’ulb’a’b’l noj tu’n tzalajb’il, tilb’ilal ex chno’m, at b’ixb’en te wakx ex kye Moros. Yajxitl xi q’on oyaj kyu’n xjal te tnom te Nejenel Ar’evalo.

Podría interesarle:

“Alegres le abrimos las puertas de nuestra casa, como usted nos ha abierto las puertas del Palacio”, dice el pueblo xinca al presidente Arévalo